در بسیاری از محیط‌های صنعتی، حضور تجهیزات برقی فشار قوی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. از تابلوهای برق و پست‌های توزیع گرفته تا مراکز تست و نگهداری، همه این فضاها با یک ریسک مشترک مواجه‌اند: برق‌گرفتگی. برای مقابله با این خطر، راهکارهای مختلفی وجود دارد، اما یکی از مؤثرترین و ساده‌ترین آن‌ها استفاده از کفپوش عایق برق مطابق با استاندارد IEC 61111 است.
اما این استاندارد دقیقاً چیست؟ چه الزاماتی دارد؟ و چرا نباید آن را نادیده گرفت؟
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این استاندارد، تقسیم‌بندی کفپوش‌ها به کلاس‌های مختلف بر اساس ولتاژ کاری ایمن است. این دسته‌بندی به صورت زیر انجام می‌شود:
| کلاس عایقی | ضخامت | وزن (هر متر مربع) | ولتاژ A.C | ولتاژ D.C |
|---|---|---|---|---|
| کلاس (0) | 2 میلی‌متر | 3.5 کیلوگرم | 1000 ولت | 1500 ولت |
| کلاس (1) | 3 میلی‌متر | 5 کیلوگرم | 7500 ولت | 11500 ولت |
| کلاس (2) | 4 میلی‌متر | 7 کیلوگرم | 17000 ولت | 25500 ولت |
| کلاس (3) | 5 میلی‌متر | 8.5 کیلوگرم | 26500 ولت | 39000 ولت |
| کلاس (4) | 6 میلی‌متر | 11 کیلوگرم | 36000 ولت | 54000 ولت |
این طبقه‌بندی به کارفرمایان و متخصصان فنی کمک می‌کند تا با توجه به سطح ولتاژ کاری و شرایط محیطی، دقیقاً مشخص کنند کدام کلاس از کفپوش عایق برق برای فعالیت‌های موردنظرشان مناسب‌تر است.
کفپوش‌های مطابق با استاندارد IEC 61111 معمولاً از ترکیبات لاستیکی مانند NR/SBR یا PVC تقویت‌شده تولید می‌شوند. این مواد دارای خواص دی‌الکتریک بالا، مقاومت مکانیکی خوب، و سطحی ضد لغزش هستند.
برخی از مشخصات رایج این کفپوش‌ها عبارت‌اند از:
مقاومت بالا در برابر جریان نشتی
سطح آجدار برای جلوگیری از لغزش
مقاومت در برابر حرارت و برخی مواد شیمیایی
قابل استفاده در محیط‌های داخلی و نیمه‌خارجی
برای آنکه یک کفپوش بتواند مهر تایید IEC 61111 را دریافت کند، باید از فیلترهای سخت‌گیرانه‌ای عبور کند. این آزمون‌ها معمولاً در آزمایشگاه‌های تایید‌شده مانند پژوهشگاه نیرو یا مراکز تست معتبر دیگر انجام می‌شوند:
آزمون ولتاژ ضربه‌ای: جهت بررسی تحمل دی‌الکتریک
آزمون سوراخ‌شدگی مکانیکی: برای سنجش مقاومت در برابر پارگی
آزمون حرارتی و شعله: به‌ویژه در محیط‌هایی که خطر آتش‌سوزی وجود دارد
آزمون جذب آب: برای تعیین تأثیر رطوبت بر عملکرد عایق
کاربرد کفپوش عایق برق تنها محدود به اتاق برق کارخانه‌ها نیست. طیف وسیعی از صنایع به دلایل ایمنی ملزم به استفاده از این نوع کفپوش‌ها هستند، از جمله:
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی (در اتاق MCC یا تابلو برق ضد انفجار)
نیروگاه‌ها و ایستگاه‌های توزیع برق
ایستگاه‌های مترو و قطار شهری
صنایع فلزکاری و جوشکاری سنگین
کارگاه‌های خدماتی و تعمیرگاهی الکتریکی
ممکن است در نگاه اول، خرید کفپوشی با برچسب “استاندارد IEC 61111” کمی هزینه‌بر به‌نظر برسد. اما باید توجه کرد که:
هزینه حادثه برق‌گرفتگی انسانی غیرقابل جبران است
بیمه‌ها معمولاً خسارت را تنها در صورت رعایت استانداردها پرداخت می‌کنند
حضور بازرسان ایمنی در پروژه‌های بزرگ بدون رعایت این استاندارد، احتمال رد شدن پروژه را افزایش می‌دهد
ماندگاری کفپوش عایق برق، بستگی زیادی به شرایط نگهداری آن دارد. برای حفظ عملکرد بهینه توصیه می‌شود:
کفپوش را در محیط خشک، دور از تابش مستقیم نور آفتاب نگه دارید
از قرار گرفتن در تماس مستقیم با روغن، گریس و مواد خورنده جلوگیری شود
سالی یک‌بار آزمون مجدد در شرایط واقعی انجام شود
مشاهدهٔ دستورالعمل استفاده از کفپوش عایق برق رایان
بر اساس الزامات IEC 61111، بر روی هر رول یا برش کفپوش باید مشخصات زیر حک شده باشد:
کلاس عایقی (مثلاً CLASS 2)
ضخامت دقیق (مثلاً 4 mm)
نام یا برند تولیدکننده
تاریخ تولید و انقضاء توصیه‌شده (معمولاً 3 تا 5 سال)
کفپوش عایق برق، نه یک کالای مکمل، بلکه عنصری حیاتی در راهبرد ایمنی محیط‌های صنعتی است. انتخاب و استفاده از کفپوش‌هایی که مطابق با استاندارد بین‌المللی IEC 61111 تولید و آزمایش شده‌اند، نقشی تعیین‌کننده در حفظ جان نیروی انسانی و جلوگیری از خسارات مالی ناشی از حوادث برق‌گرفتگی ایفا می‌کند.
شرکت پایا پوشش رایان با بهره‌گیری از دانش فنی به‌روز، همکاری با آزمایشگاه‌های معتبر مانند پژوهشگاه نیرو، و ارائه گواهی‌های تست معتبر، توانسته است جایگاهی قابل اعتماد در تأمین تخصصی کفپوش‌های عایق برق برای صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، مس و نیروگاهی ایران کسب کند.
در راستای تبلیغات هوشمندانه، این شرکت با ارائه فایل‌های راهنمای فنی، مشاوره پیش از خرید، و آموزش نحوه انتخاب کلاس‌های عایقی، مخاطب حرفه‌ای را به انتخابی آگاهانه هدایت می‌کند.
پیش از هرگونه سفارش، بررسی دقیق مشخصات فنی، کلاس عایقی، و اصالت گواهی تست توصیه می‌شود. این فرآیند نه‌تنها گامی در جهت ایمنی صنعتی، بلکه نشانه‌ای از بلوغ سازمانی در مدیریت ریسک‌های عملیاتی خواهد بود.
شرکت پایا پوشش رایان با استفاده از دانش فنی و تخصص در زمینه‌های پلیمر، شیمی و متالورژی، به تولید محصولات ضد خوردگی و مرتبط با حفظ جان انسان می‌پردازد. این محصولات شامل کفپوش‌های عایق برق مطابق با استاندارد IEC61111، کفپوش‌های آنتی استاتیک، ورق‌های لاستیکی، کفپوش‌های آنتی باکتریال، چسب‌های صنعتی و ملات‌های تعمیراتی می‌شود.
